Eetpact 1: goede voedselvoornemens voor 2019

Bij Fairfood houden we van écht goed eten. En willen we dat de mensen die ons eten gemaakt hebben, zelf ook goed te eten hebben. Klinkt simpel, is het meestal toch niet. In deze nieuwe blogreeks bekijken we hoe dat komt, maar vooral ook hoe we dat kunnen oplossen. Hebben jullie al goede voedselvoornemens voor 2019?

De maand januari is nog niet voorbij, dus het mag nog even. Het is heel simpel. Net als met al die andere goede voornemens, moet je klein beginnen. Als je nu voor het eerst hardloopschoenen koopt en je meteen inschrijft voor de marathon van New York, zeg ik: geen goed idee. Zo zit het ook met een voedselvoornemen.

Als je deze week in de rij staat voor de kassa, kijk dan eens wat langer in je eigen mandje (in plaats van het mandje van de mensen voor je, zoals ik zelf altijd doe). Welk item zou je voortaan kunnen en willen vervangen door een eerlijkere variant? Rijst, ananas, koffie, het mag allemaal, maar je kunt gewoon beginnen met eentje.

De voedselzaak
Met jouw aankoop kun je direct een positieve impact maken voor de mensen die dichtbij, of ver weg, ons eten produceren. En je kunt die mensen maar beter te vriend houden, want in 2050 moeten er 10 miljard monden gevoed worden. Hoe kunnen ze dat doen, op een duurzame en eerlijke manier? Over die vraag hebben journalisten, wetenschappers en experts zich een jaar lang gebogen, voor het Voedselzaak-project van de Volkskrant. De beste artikelen lees je hier, in een handig e-book.

Koffie goedkoper dan tien euro moet je wantrouwen.

– Pieter Hotse Smit

Van al die stukken is er eentje mij het meest bijgebleven: het verhaal van koffieboer Joël Twaginuonukigo in Rwanda. Niet toevallig natuurlijk, omdat 2017 met onze WAKEcUPCALL-campagne voor mij in het teken stond van koffie. Maar vooral ook omdat Joël de westerse kijker een inkijk gunt in zijn dagelijkse praktijk als koffie-ondernemer en hoe hij tegen de klippen op een toekomst probeert op te bouwen voor zijn gezin. De in twee jaar bij elkaar gespaarde zonnelamp is daar het symbool van; voortaan kunnen zijn kinderen ’s avonds huiswerk maken.

Voedselproblematiek, het woord zegt het al, gaat over grote problemen, zoals klimaatverandering, bevolkingsgroei, hongersnood en conflict. Je raakt al ontmoedigd voordat je überhaupt over een oplossing na kan denken. Het verhaal van boer Joël laat zien dat ‘voedsel’ uiteindelijk gaat over mensenlevens, over een waardig leven van dag tot dag, en misschien zelfs over een zonnelamp voor de toekomst.

De oplossing zit in consumentengedrag
Verslaggever Pieter Hotse Smit volgde de reis van Joëls koffie van Rwanda naar Nederland, en kwam tot de conclusie dat we met z’n allen te weinig betalen voor onze koffie. “Koffie goedkoper dan tien euro moet je wantrouwen”, zei hij daarover tijdens de slotavond van de Voedselzaak. “Stunten met koffie is onverantwoord.” Zijn collega Carlijne Vos, bedenker van de Voedselzaak, was na een jaar deep-diven in de materie tot de conclusie gekomen dat de oplossing uiteindelijk in consumentengedrag zit. “We moeten meer betalen voor ons voedsel, want nu worden de mensen die ons eten produceren armer van onze consumptie, in plaats van rijker.”

Een goed voedselvoornemen
Consumentengedrag is ook al zo’n grote term, en je belandt al snel in discussies over wat er in het hoofd van ‘dé consument’ omgaat en hoe je ‘dé consument’ opvoedt, alsof het een leger van marsmannetjes is dat onze supermarkten op stelten zet. Maar dé consument, dat zijn gewoon jij en ik. En als we eerlijk zijn tegenover onszelf, is er vast wel één product te bedenken waarvan we een eerlijkere variant kunnen kopen. Een goed voedselvoornemen dus.

“Ik ben heel erg voor consumentenverantwoordelijkheid”, zei eetschrijver Mac van Dinther tijdens dezelfde avond. “Ik wil mijn steentje bijdragen, maar ik kan niet vinden waar de goede spullen liggen. Ondernemers, laat het mij weten!”

Als we eerlijk zijn tegenover onszelf, is er vast wel één product te bedenken waarvan we een eerlijkere variant kunnen kopen.

Oproep aan voedselmakers
Natuurlijk, voor het geoefende oog zijn er keurmerken op verpakkingen, maar verder zijn het toch vooral de aanbiedingen die door je blikveld knallen. Voor goede verhalen moet je niet in de supermarkt zijn. ‘Wij hoeven niet te koop te lopen met wat we doen’, hoor ik de mensen achter grote voedselmerken weleens zeggen. ‘Zolang we zelf maar weten dat we het goede doen, gaan we onszelf niet op de borst kloppen.’ Valse bescheidenheid, zou ik zeggen, maar vooral ook onhandige bescheidenheid. Want je ontmoedigt mensen zoals Mac, mijzelf en ‘dé consument’ om hun goede voedselvoornemens uit te voeren.

Mijn oproep daarom aan alle voedselmakers voor 2019: help ons onze voedselvoornemens vol te houden. Wees eerlijk, én transparant, over wat jij doet om de mensen aan het begin van de voedselketen een goed vooruitzicht op de toekomst te bezorgen. Wie weet ligt jouw product dan straks in ons winkelmandje (en in dat van degene voor mij bij de kassa).

Foto boven deze blog: Craig Sillitoe, Flickr