Wat je moet weten over koffie

Onze blockchainspecialist Marten van Gils was in Ethiopië om koffie op de blockchain te zetten. In deze blog vertelt hij over zijn eerste indrukken en wat je moet weten over koffie.

Koffie. Sinds ik van m’n oom Ad op m’n 9e een kop warme, bitterzoete koffie kreeg drink ik het vrijwel elke dag. Nu minder vaak dan voorheen, maar de kwaliteit is er wel echt op vooruit gegaan de laatste jaren. Ook thuis drink ik nu echte espresso’s, van versgemalen koffiebonen. Ik begin zo langzamerhand voorkeuren te ontwikkelen op het gebied van dark vs. medium roast, grove vs. meer fijne maling, single-source Arabica vs. kilo-knaller Robusta. En toch weet ik maar bar weinig van koffie, zo bleek.

Dat het gemaakt wordt van de pitten van zoete, rode bessen, bijvoorbeeld. Dat die bessen aan manshoge struiken groeien, overschaduwd door grote bomen in de heuvels van landen als Guatemala, Uganda en Ethiopië. Dat de mensen die ze plukken vaak kinderen zijn, of hun ouders – trotse koffieboeren, maar ze verdienen er geen rooie rotcent aan. Als je de armoede in je koffie zou kunnen proeven…

Export of lokaal?
Koffie. Als bes wordt het geplukt, gewogen en gewassen, geselecteerd en gedroogd, ingepakt en opgeslagen. Dan vervoerd, getest, geschild, geslepen en geroosterd. Dan komt er een professionele ‘neus’ aan ruiken, slurpen, proeven, totdat die bekendmaakt of het graad 83/100 (exportkwaliteit) of toch meer 79 is, en dus lokaal verkocht zal worden. Al met al telde ik minstens vijftig handelingen van bes tot barista. Elk boontje wordt meerdere malen door mensenhanden aangeraakt, om over de machines, de kilometers, de geldstromen en handelsregels maar te zwijgen. Ongelooflijk, wat een werk.

Niet gek dat hier een dikke industrie omheen is gebouwd. Naar schatting zijn er 25 miljoen koffieboeren en zijn er in totaal 125 miljoen mensen voor hun levensonderhoud afhankelijk van het goedje. Na olie de grootste commodity op aarde! Miljarden gaan er in de industrie om. Daarmee is het voor arme landen als Ethiopië de voornaamste bron van buitenlandse valuta, die de Ethiopische overheid hard nodig heeft. Om die reden werd de regel ingevoerd dat alle koffie boven kwaliteitsgraad 83/100 naar het buitenland geëxporteerd MOET worden. En zo ontstond er in Ethiopië, een koffiedrinkend land pur sang, een koffietekort op de lokale markt, waardoor de slechte, lokale koffie duurder is dan de betere, exportkoffie. Je verzint het niet! Misstanden als deze – met alle gevolgen van dien voor mens en natuur – zijn alomtegenwoordig in de koffie. Daarom voert Fairfood campagne voor een meer duurzame koffie-industrie, waarin de boeren op z’n minst een eerlijke prijs voor hun bessen krijgen.

Fairchain
Onze partner FairChain.org timmert al jaren aan deze weg. Als hofleverancier voor Amsterdams koffiemerk Moyee maken ze hoogwaardige koffiebonen op een bijzondere manier. Uitgangspunt is daarbij dat minimaal de helft van wat de consument betaalt in het land van herkomst belandt, terwijl dat doorgaans hooguit 20% is. Van zo’n rode Douwe Egberts-baksteen zou zelfs maar 2% bij de boer blijven hangen.

Wij gaan FairChain onder meer helpen met het hard maken van die ‘fairchain’-claim. En net als bij onze kokoscampagne doen we dat zonder keurmerk, maar met behulp van blockchaintechnologie. Die vijftig productiestappen clusteren we in zes ‘value addition steps’ zoals ‘collectie’, ‘wassen’ en ‘roosteren’, en bij elke stap tonen we met behulp van facturen en betaalbewijzen aan wat de waardevermeerdering was. Zo kun je als consument uiteindelijk zien hoe de prijs die je betaalt precies tot stand is gekomen, en of jouw koffie eerlijke koffie is of koffie verkeerd. Uniek aan het gebruik van blockchains hierbij is niet alleen dat de betalingen permanent en decentraal vast komen te liggen, maar ook dat er zo een directe, digitale verbinding tussen boer en consument wordt gebouwd. Daarmee kunnen we in volgende stappen de boeren direct gaan uitbetalen met behulp van smart contracts… en crypto. Coffeecoin?

Heeft best nog wat voeten in de aarde, dat blockchainen van 370.000 kilo koffiebessen. Daar zijn we nog wel even zoet mee. Wordt dus vervolgd…